top of page

Wszystkie Sagi majÄ… gdzieÅ› swój poczÄ…tek…

…ale wiÄ™kszość z nich zaczęła siÄ™ wÅ‚aÅ›nie tutaj w Eiríksstaðir. Rodzina, która zbudowaÅ‚a oryginalny dÅ‚ugi dom jest opisana nie w jednej, a w aż czterech osobnych Sagach, z których to dwie w caÅ‚oÅ›ci poÅ›wiÄ™cono ich przygodom.

Eiríks saga rauða (Saga o Eryku Rudym)

Wszystkie Sagi majÄ… gdzieÅ› swój poczÄ…tek…

 

…ale wiÄ™kszość z nich zaczęła siÄ™ wÅ‚aÅ›nie tutaj w Eiríksstaðir. Rodzina, która zbudowaÅ‚a oryginalny dÅ‚ugi dom jest opisana nie w jednej, a w aż czterech osobnych Sagach, z których to dwie w caÅ‚oÅ›ci poÅ›wiÄ™cono ich przygodom. 

 

Eiríks Saga rauða (Saga o Eryku Rudym)

 

Nie jest pewne, gdzie dokÅ‚adnie urodziÅ‚ siÄ™ Eryk - jedna opowieść gÅ‚osi, że przypÅ‚ynÄ…Å‚ na IslandiÄ™ z Norwegii, gdy byÅ‚ bardzo mÅ‚ody, inna zaÅ›, że urodziÅ‚ siÄ™ dopiero po przybyciu jego norweskich rodziców na IslandiÄ™. Tak czy inaczej, chÅ‚opiec dorastaÅ‚ na zachodzie Islandii, gdzie poznaÅ‚ swojÄ… przyszÅ‚Ä… żonÄ™ - Thorhild. Szczęśliwie dla nich, jej rodzice posiadali dużą poÅ‚ać ziemi w Haukadal, której część mogli podarować nowożeÅ„com jako podwaliny pod ich nowy dom. TÄ… wydzielonÄ… ziemiÄ™ mieli nazwać wÅ‚aÅ›nie Eiríksstaðir co oznacza “Miejsce Eryka”.

MałżeÅ„stwo żyÅ‚o wraz z dwójkÄ… synów na farmie przez kilka lat okoÅ‚o 970 - 980 roku. PracowaÅ‚o dla nich również kilku niewolników mieszkajÄ…cych wraz z nimi w dÅ‚ugim domu, co byÅ‚o katalizatorem dla wszystkich dramatycznych wydarzeÅ„ opisanych nie w jednej, a w dwóch sÅ‚ynnych Sagach. Niewolnicy zostali oskarżeni o spowodowanie osuwiska, które spadÅ‚o na sÄ…siedniÄ… farmÄ™ powodujÄ…c ogromne szkody. Zwyczajowo takie sprawy zostaÅ‚yby rozstrzygniÄ™te przez lokalnÄ… radÄ™ wÅ‚aÅ›cicieli ziemskich, którzy ustaliliby wysokość odszkodowania obciążajÄ…c kosztami Eryka - o ile byÅ‚aby to faktyczna wina niewolników. Zamiast zająć siÄ™ tym w sposób legalny, sÄ…siad zabiÅ‚ niewolników na miejscu i zażądaÅ‚ zapÅ‚aty od Eryka, który oczywiÅ›cie odrzuciÅ‚ to żądanie co doprowadziÅ‚o do Å›miertelnej walki. 

 

BiorÄ…c pod uwagÄ™ to, że obaj rolnicy zignorowali prawo, lokalna rada zażądaÅ‚a, aby Eryk opuÅ›ciÅ‚ gospodarstwo - decyzja ta zmusiÅ‚a go do spakowania caÅ‚ego dobytku Å‚Ä…cznie z domem i przeniesienie siÄ™ na fjord kilka kilometrów na zachód. Niestety niedÅ‚ugo po tym wydarzeniu, Eryk wdaÅ‚ siÄ™ w kolejnÄ… kÅ‚ótniÄ™ z sÄ…siadem i tym razem jego karÄ… byÅ‚o opuszczenie Islandii na caÅ‚e 5 lat. 

 

Nie chcÄ…c na zawsze opuszczać kraju, on i jego rodzina postanowili poszukać wysp u wybrzeży Islandii, gdzie mogliby przeczekać wygnanie. To, co odkryli byÅ‚o jednak o wiele bardziej obiecujÄ…ce niż ich poprzednie miejsce zamieszkania. Eryk i jego rodzina zostali pierwszymi Europejczykami, którzy dotarli do Grenlandii, krainy wówczas znacznie bardziej przyjaznej do życia niż obecnie. Klimat byÅ‚ ciepÅ‚y, byÅ‚o bardzo dużo pastwisk i drzew oraz mnóstwo ryb, a co istotniejsze dla Eryka - nowy lÄ…d obfitowaÅ‚ także w kość sÅ‚oniowÄ…. Nie byÅ‚a to jednak prawdziwa kość sÅ‚oniowa, lecz kość z kÅ‚ów morsów i rogów narwala. Eryk po powrocie na IslandiÄ™ opowiedziaÅ‚ mieszkaÅ„com o tej nowo odkrytej krainie poÅ‚ożonej na zachód bogatej w różnorodne zasoby, których brakowaÅ‚o ludziom na wyspie. StaÅ‚ siÄ™ wówczas niezwykle ważnym oraz bogatym czÅ‚owiekiem.

 

Eryk spÄ™dziÅ‚ resztÄ™ swojego życia na Grenlandii jako wódz nowej osady, a jego dom - Brattahlíð - wciąż jest otwarty dla zwiedzajÄ…cych.

The longhouse is lush with grass growing on the roof, protecting the turf and timber from which it is constructed.

Grænlendinga saga (Saga o Grenlandczykach)

WiÄ™kszość dowodów wskazuje na to, że syn Eryka Rudego, Leifur Eriksson, “Leif Szczęśliwy”, urodziÅ‚ siÄ™ w Eiríksstaðir w Zachodniej Islandii. RozpoczynajÄ…c wyprawÄ™ ze swojego domu na Grenlandii, Leifur staÅ‚ siÄ™ pierwszym Europejczykiem, który w 1000 roku postawiÅ‚ stopÄ™ w Ameryce PóÅ‚nocnej, którÄ… nazwaÅ‚ VinlandiÄ…. 

Leifur urodziÅ‚ siÄ™ prawdopodobnie w Eiríksstaðir okoÅ‚o 970-980 roku. Jako dziecko przeprowadziÅ‚ siÄ™ z rodzicami na GrenlandiÄ™ i dorastaÅ‚ na farmie Brattahlid, osadzie zaÅ‚ożonej przez jego ojca. Zgodnie ze zwyczajem, który byÅ‚ powszechny wÅ›ród synów wybitnych Islandzkich rodzin, jako mÅ‚ody czÅ‚owiek odbyÅ‚ podróż do Norwegii. WedÅ‚ug relacji zawartej w Sadze o Eryku Rudym, jego statek zostaÅ‚ zepchniÄ™ty na Archipelag Hybryd w obecnej Szkocji, gdzie spÄ™dziÅ‚ wiÄ™kszość lata, podczas którego urodziÅ‚o mu siÄ™ dziecko, którego matkÄ… byÅ‚a kobieta o imieniu Thórgunnur. 

​

Do Norwegii przybyÅ‚ jesieniÄ…. Królem Norwegii byÅ‚

wówczas Ólafur Tryggvason, który panowaÅ‚ w latach

995-1000. Król podejmowaÅ‚ wielkie wysiÅ‚ki w celu

nawrócenia Norwegii i innych krajów zasiedlonych

przez wikingów na chrzeÅ›cijaÅ„stwo. Leifur spotkaÅ‚

siÄ™ z królem, który przekonaÅ‚ go do zmiany wyznania,

a nastÄ™pnie spÄ™dziÅ‚ u niego zimÄ™. Na wiosnÄ™ król

wysłał w swoim imieniu Leifura na Islandię, aby

przekonaÅ‚ Islandczyków do nawrócenia siÄ™ na

chrzeÅ›cijaÅ„stwo. Islandczyk odniósÅ‚ sukces i

mieszkańcy przyjęli chrześcijaństwo tego samego

lata, podczas zebrania Athlingu (Islandzki parlament). 

Leifur podczas powrotu do domu zboczył z kursu i

dotarÅ‚ do lÄ…du, który nie byÅ‚ znany Europejczykom nigdy wczeÅ›niej. W jednym miejscu, do którego dopÅ‚ynÄ…Å‚ znajdowaÅ‚y siÄ™ pola samosiewnej pszenicy oraz winoroÅ›li. Z tego tytuÅ‚u Leifur nazwaÅ‚ ten kraj Vinland (KrainÄ… Wina). W drodze powrotnej na GrenlandiÄ™ mężczyzna odnalazÅ‚ rozbitków i ich uratowaÅ‚. OkazaÅ‚o siÄ™, że byli oni kupcami, którzy sowicie go wynagrodzili, co może być przyczynÄ… jego przydomka “Leif Szczęśliwy”. NastÄ™pnie wróciÅ‚ do domu ojca w Brattahlid na Grenlandii. WedÅ‚ug Snorriego Sturlusona wydarzenia te miaÅ‚y miejsce w roku 1000. 

The statue of Leif Eiriksson looks out across the snowdusted valley of Haukurdalur
bottom of page